หมอมนูญแนะ ควรใส่หน้ากากอนามัยทุกคน จนกว่าจะมีวัคซีครักษาโรคโควิด-19

ล่าสุด นายแพทย์มนูญ ลีเชวงวงศ์ หัวหน้าประจำห้อง ICU โรคระบบการหายใจ ผู้ป่วยหนัก และโรคผู้สูงอายุโรงพยาบาลวิชัยยุทธ และประธานชมรมเชื้อราทางการแพทย์ประเทศไทย

ได้โพสต์เผยแพร่ให้ความรู้เกี่ยวกับเรื่อง “ทำไมเมื่อมีโรคระบาด คนไทยทุกคนต้องใส่หน้ากากอนามัย” เพื่อประโยชน์ในการป้องกันการแพร่ระบาด

มีรายงานเมื่อวันที่ 19 เมษายน ที่ผ่านมา นายแพทย์มนูญ ลีเชวงวงศ์ หัวหน้าประจำห้อง ICU โรคระบบการหายใจ ผู้ป่วยหนัก และโรคผู้สูงอายุโรงพยาบาลวิชัยยุทธ และประธานชมรมเชื้อราทางการแพทย์ประเทศไทย

โพสต์ข้อความผ่านเพจเฟซบุ๊กรายชื่อ “หมอมนูญ ลีเชวงวงศ์ FC” ว่า “ทำไมเมื่อมีโรคโควิด-19 ระบาด คนไทยทุกคนต้องใส่หน้ากากอนามัย”

เมื่อเริ่มมีการระบาดของโรคระบาด องค์การอนามัยโลกประกาศอย่างมั่นใจโรคนี้ติดต่อกันได้เพียง 2 ช่องทาง คือ

1. ทางไอ จามรดกันในระยะ 1-2 เมตร ซึ่งจะมีละอองเสมหะขนาดใหญ่ปนเปื้อนด้วยเชื้อโรคลอยออกมา กระเด็นโดนใบหน้า ตา จมูก ปากของคนใกล้ชิด แล้วจากนั้นเชื้อก็ได้วิ่งเข้าปอดผ่านทางเยื่อบุจมูก ตา ปาก

2. ทางมือ คือ ละอองเสมหะขนาดใหญ่ตกลงบนพื้นผิวของสิ่งของต่างๆ ที่ใช้ร่วมกัน รวมทั้งผู้ป่วยหลังจากเอามือมาป้องปากเวลาไอ หรือจาม แล้วไปสัมผัสกับสิ่งของที่ใช้ร่วมกัน คนอื่นสัมผัสพื้นผิวที่ปนเปื้อนเชื้อทางมือ แล้วเอามือไปขยี้ตา แคะจมูก จับปาก เชื้อเข้าปอดผ่านทางเยื่อบุจมูก ตา ปาก

WHO ใช้ข้อมูลทางสถิติระบาดวิทยาของโรคระบาด ผู้ป่วยติดเชื้อ คนแพร่เชื้อให้เฉลี่ย 2-2.5 คน น้อยกว่าโรคหัดซึ่งติดต่อกันง่ายกว่า เพราะติดต่อทางการหายใจ (airborne) โดยผู้ป่วยโรคหัด 1 คนแพร่เชื้อให้เฉลี่ย 12-18 คน และจากสมมติฐานในอดีต 90 ปีที่แล้ว ขนาดของละอองฝอยต้องต่ำกว่า 5 ไมครอน (ตัดที่ตัวเลขตัวเดียวคือ 5 ไมครอน) ถึงจะติดต่อได้ทางการหายใจ

โดยปัจจุบันเรามีกล้องจุลทรรศน์อิเล็กตรอนที่ดียิ่งขึ้น มีกล้องความเร็วและความละเอียดสูงมากสามารถเห็นภาพและวัดขนาดของกลุ่มละอองฝอยที่ลอยออกมาเวลาพูด ไอ หรือจาม มีขนาดต่างๆกันตั้งแต่เล็กถึงใหญ่ เราสามารถเห็นละอองฝอยขนาดเล็กกว่า 5 ไมครอนลอยออกมาในอากาศ เวลาพูด ไอจาม ปลิวไปได้ไกลถึง 8 เมตร ลอยในอากาศเป็นเวลานาน เชื่อได้เลยว่าเชื้อไวรัสโควิด-19 ขนาดเล็กมาก 0.1 ไมครอนสามารถเกาะบนละอองฝอยนี้เข้าทางลมหายใจของคนที่ยืนห่างไกลได้เป็น 10 เมตร

เรามีหลักฐาน Super spreader 1 คนแพร่กระจายเชื้อให้คนที่นั่งชมมวยในสนามมวยลุมพินีมากกว่า 60 คน และซูเปอร์สเปรดเดอร์อีก 1 คนแพร่เชื้อให้นักร้องประสานเสียงในโบสถ์ที่รัฐวอชิงตันในประเทศสหรัฐอเมริกา 45 คนในเวลาไม่กี่ชั่วโมง ความสามารถในการแพร่เชื้อแบบนี้เกิดจากการแพร่กระจายทางอากาศ (airborne)เท่านั้น ละอองฝอยที่มีเชื้อเกาะอยู่ แขวนลอยอยู่ในอากาศได้นานและปลิวไปได้ไกล ไม่สามารถอธิบายการติดเชื้อ 45-60 คนเกิดจากการไอจาม รดกันในระยะ 2 เมตร หรือการสัมผัสทางมือ

ลักษณะอาการทางคลินิกของโรคโรคระบาด คือโรคปอดอักเสบ โดยเฉพาะส่วนปลายสุดของปอดคือถุงลม ที่เป็นเช่นนั้นเพราะเซลล์ในถุงลมมีตัวรับเชื้อ (receptor) ที่ชื่อ ACE2 (Angiotensin Converting Enzyme 2) โปรตีน Spike (ส่วนที่ยื่นออกมาจากอนุภาคคล้ายหนาม)ของเชื้อสามารถเสียบเข้ากับตัวรับเหมือนรูกุญแจ เปิดประตูให้เชื้อเข้าไปในเซลล์ และบังคับให้เชลล์ในถุงลมผลิตเชื้อเพิ่มจำนวน หลังจากเชื้อทำลายเซลล์ เชื้อออกมาเข้าเซลล์ของถุงลมอื่นๆต่อไป ตัวรับ ACE 2 receptor ของเซลล์ในเยื่อบุจมูก

หลังโพรงจมูก และทางเดินหายใจส่วนบน พบได้น้อยกว่าในถุงลมมาก อธิบายว่าทำไมอาการของทางเดินหายใจส่วนบน เช่นน้ำมูกไหล คัดจมูก เจ็บคอถึงได้น้อย และมีไข้ ไอ เหนื่อยเป็นอาการสำคัญจากการอักเสบของถุงลม ถ้าวัดจำนวนเชื้อไวรัสในทางเดินหายใจ จะพบจำนวนเชื้อมากที่สุดในถุงลมมากกว่าในลำคอและหลังโพรงจมูก เมื่อเรารับเชื้อโรคระบาด ทางการหายใจ แม้ปริมาณของเชื้อจะน้อย แต่เนื่องจากมีตัวรับ receptor ในถุงลมมาก คนจึงป่วยได้ โดยไม่จำเป็นต้องรับผ่านทางเยื่อบุจมูก ตา ปากเสมอไป

ยิ่งเวลาผ่านไป นักวิทยาศาสตร์และแพทย์ทั่วโลกยิ่งเชื่อว่าโรคระบาด ติดต่อกันได้ 3 ทาง ไอ จาม ทางมือ และทางหายใจ (airborne) เราขาดการทดลองที่สำคัญคือต่อท่อระบายอากาศจากห้องนอนของผู้ป่วยติดเชื้อ ไปห้องของอาสาสมัครที่อยู่คนละชั้น เพื่อพิสูจน์ว่าอาสาสมัครจะติดเชื้อทางอากาศได้หรือไม่ แต่คงไม่มีใครทำการทดลองนี้ เนื่องจากอันตรายเกินไป

การป้องกันการติดเชื้อทางการหายใจเป็นเรื่องยาก ทุกคนต้องใส่หน้ากากอนามัยเวลาออกนอกบ้าน เวลาอยู่ร่วมกันกับผู้อื่น และเวลาอยู่ในบ้าน ยกเว้นเวลาอยู่คนเดียวไม่ต้องใส่ ถ้าเราป่วย หน้ากากจะลดการแพร่เชื้อเวลาหายใจออก พูด ไอ หรือจาม ถ้าเราไม่ป่วย หน้ากากจะลดการรับเชื้อทางการหายใจเข้า

เราควรอยู่ในที่มีอากาศถ่ายเท เปิดหน้าต่าง อยู่ในที่โล่งแจ้ง ไม่อยู่ในที่แออัด อากาศไม่ถ่ายเท ห้องหรือบริเวณที่ติดตั้งเครื่องปรับอากาศเป็นเวลานาน ประเทศตะวันตกมีจำนวนคนป่วยและคร่าชีวิตจากโรคโควิด-19 มากกว่าประเทศในเอเชีย สาเหตุหนึ่งคือ คนตะวันตกไม่นิยมสวมหน้ากาก ปัจจุบันหลายประเทศเช่น สหรัฐอเมริกา อังกฤษ ออสเตรีย สาธารณรัฐเช็ก สาธารณรัฐสโลวีเนีย เริ่มแนะนำให้ทุกคนสวมหน้ากากแล้ว

อ้างอิงจาก : หมอมนูญ ลีเชวงวงศ์ FC
เรียบเรียงโดย : หลิวหล่าวซือ