อาหารที่เหมาะสําหรับผู้ป่วยเบาหวาน ที่ต้องควรรู้

โรคเบาหวาน คือ ภาวะที่ไม่สมดุลของฮอร์โมนในร่างกายที่ชื่อ อินซูลิน

ซึ่งมีหน้าที่ในการนำน้ำตาลเข้าสู่เซลล์เพื่อเผาผลาญให้เป็นพลังงานในการดำเนินชีวิตของคนเรา

แต่เมื่อใดที่อินซูลินเกิดความไม่สมดุล คือ อาจจะมีน้อยไม่เพียงพอต่อความต้องการ

ทำให้พาน้ำตาลเข้าไปในเซลล์ไม่ได้จึงตกค้างอยู่ในกระแสเลือดมากเกินไปเรียกว่าการขาดอินซูลิน หรือมีมากแต่ไม่ออกฤทธิ์ตามปกติจึงเรียกว่าภาวะดื้อต่ออินซูลินเบาหวานเป็นโรคเรื้อรังชนิดหนึ่งที่มีผลต่อสุขภาพของผู้ป่วยในระยะยาว

คนเป็นเบาหวานโดยทั่วไป มักจะละเลยในเรื่องของอาหารการกินและการควบคุมอาหาร รวมถึงไม่ค่อยใส่ใจกับการออกกำลังกายด้วย

โดยอาจจะคิดแค่ว่าเมื่อรับประทานยาแล้วก็คงหายเหมือนกับโรคทั่วๆ ไป ซึ่งเป็นความเข้าใจผิด เพราะโรคเบาหวานเป็นโรคเรื้อรังที่ไม่หายขาด

ซึ่งการใช้ยารักษาเพียงอย่างเดียวจะไม่สามารถควบคุมเบาหวานได้ ดังนั้น การควบคุมอาหารและรู้จักเลือกรับประทานอาหารที่เหมาะสมในปริมาณที่ถูกสัดส่วนกับความต้องการของร่างกาย ก็ถือเป็นวิธีหนึ่งในการรักษาและป้องกันโรคเบาหวานได้

อาหารสำหรับผู้ป่วยเบาหวาน แบ่งได้เป็น 3 ประเภทคือ

1. อาหารที่ห้ามรับประทาน

อาหารที่ผู้ป่วยเบาหวานห้ามรับประทานโดยเด็ดขาดคือ อาหารที่มีน้ำตาลสูงหรือมีรสหวานจัด ไม่ว่าจะเป็นน้ำตาลโมเลกุลเดี่ยวอย่าง น้ำตาลกลูโคส น้ำตาลฟรักโทส และน้ำตาลโมเลกุลคู่ อย่างเช่นน้ำตาลซูโครส หรือที่เรารู้จักกันดีก็คือน้ำตาลทราย

1.1 อาหารที่ควรหลีกเลี่ยงหรือห้ามรับประทาน ได้แก่ ลูกอม ลูกกวาด ไอศกรีม ขนมคุ้กกี้ ขนมเค้ก ช็อกโกแลต ขนมหวานทุกชนิด รวมถึงน้ำแข็งใสที่มีส่วนประกอบของกะทิและน้ำเชื่อมด้วย

1.2 ผลไม้ที่มีรสหวาน ซึ่งส่วนใหญ่จะเป็นผลไม้ไทยๆ แทบทั้งสิ้น ไม่ว่าจะเป็น ทุเรียน ลำไย เงาะ และมะม่วงสุก ฉะนั้นผลไม้เหล่านี้ต้องระวังให้มากๆ

1.3 เครื่องดื่ม ให้ระวังน้ำอัดลมเป็นอันดับแรก เพราะถือว่าเป็นเครื่องดื่มที่ใกล้ตัวที่สุดรองลงมาจากน้ำเปล่า ถัดมาเป็นน้ำผลไม้ซึ่งส่วนมากจะมีรสหวานทั้งจากตัวผลไม้เองและจากน้ำเชื่อมที่เติมลงไป เช่น น้ำส้ม น้ำองุ่น และน้ำแอปเปิล

แต่ถ้าอยากจะดื่มน้ำผลไม้ให้เลือกเป็นน้ำมะเขือเทศสดเพราะจะมีปริมาณน้ำตาลน้อยกว่าผลไม้ชนิดอื่นๆ และเครื่องดื่มที่ควรหลีกเลี่ยงอันดับต่อไปก็คือ เครื่องดื่มชูกำลังหรือน้ำเกลือแร่ต่างๆ ที่วางขายตามท้องตลาด

เพราะเครื่องดื่มเหล่านี้มักจะมีส่วนประกอบของน้ำตาลเจือปนอยู่ด้วย รวมถึงเครื่องดื่มแอลกอฮอล์จำพวกเบียร์และไวน์ด้วยเช่นกัน

หากจะห้ามของหวานกันทุกอย่างแบบนี้ ผู้ป่วยโรคเบาหวานคงไม่ได้ลิ้มรสความหวานกันเลยตลอดชีวิต แต่เราก็มีทางเลือกสำหรับคนที่ต้องการความหวานอย่างปลอดภัยมาฝากกันด้วย

ซึ่งก็คือการใช้สารที่ให้ความหวานแทนน้ำตาล หรือที่เราเรียกกันว่าน้ำตาลเทียม ซึ่งมีรสหวานแต่ไม่ใช่น้ำตาล และไม่ทำให้น้ำตาลในเลือดสูง ได้แก่ แอสพาร์แทม แซคคารีน หรือขัณทสกร ซูคราโลส และน้ำตาลแอลกอฮอล์ เช่น ซอร์บิทอล และแมนิทอล รับรองว่าปลอดภัยแน่นอนค่ะ

2. รับประทานได้อย่างปลอดภัยโดยไม่จำกัดจำนวนบริโภค

อาหารที่ผู้ป่วยเบาหวานสามารถรับประทานได้ไม่จำกัด ได้แก่ อาหารที่ให้พลังงานต่ำ และมีเส้นใยอาหารสูง โดยเฉพาะผักใบเขียวและผักที่มีสีเหลือง

ซึ่งจะทำให้การดูดซึมน้ำตาลช้าลง เช่น ผักคะน้า ผักบุ้งจีน ถั่วงอก ถั่วฝักยาว นอกจากนี้ยังมีอาหารที่เป็นธัญพืชด้วยซึ่งจะสามารถรับประทานได้ไม่อั้น

3. รับประทานได้อย่างปลอดภัยแต่ต้องจำกัดจำนวนบริโภค

สำหรับผู้ป่วยเบาหวานควรระมัดระวังในการรับประทานคาร์โบไฮเดรต ซึ่งได้แก่ อาหารประเภทแป้งทุกชนิด ไม่ว่าจะเป็น ข้าว ขนมจีน เส้นก๋วยเตี๋ยว มักโรนี หรือสปาเกตตี้

ซึ่งจะมีปัจจัยที่ต้องพิจารณาร่วมกันอยู่ 2 ประการก็คือ ปริมาณเส้นใยในอาหารและไกลซีมิคอินเดกซ์ที่ใช้วัดการดูดซึมของอาหาร กล่าวคือ ผู้ป่วยเบาหวานควรเลือกรับประทานอาหารที่มีกากใยสูงและมีการดูดซึมค่อนข้างต่ำ

หรือทำให้การดูดซึมช้าลง ได้แก่ เมล็ดธัญพืชที่ไม่ขัดขาว เช่น ข้าวกล้อง ขนมปังโฮลวีท และถั่วเมล็ดแห้ง

นอกจากนี้ สิ่งสำคัญในการดูแลเรื่องของอาหารการกินสำหรับผู้ป่วยเบาหวานนั้น ต้องพึงระลึกเสมอว่าไม่มีอาหารประเภทใดที่ดีที่สุดสำหรับโรคเบาหวาน

ดังนั้น ควรรับประทานอาหารให้หลากหลายในปริมาณที่เหมาะสม เพื่อให้ร่างกายได้รับสารอาหารที่ครบถ้วน และควรหมั่นออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอเป็นประจำด้วยเพียงเท่านี้คุณภาพชีวิตของผู้ป่วยโรคเบาหวานก็จะดีขึ้นแล้วค่ะ

Photo Credit: Arya Ziai via Compfight cc